PYTANIA I ODPOWIEDZI
— czyli (prawie) wszystko to, co chcieliby Państwo wiedzieć o procedurze stanowienia symboli samorządowych, ale nie wiedzą gdzie zapytać.
1. Nie mamy herbu (symboli) — co powinniśmy zrobić?
Organ stanowiący samorządu może podjąć uchwałę inicjującą w zakresie ustalenia wzoru herbu (symboli).
Prace w zakresie przygotowania wzoru herbu (symboli) może prowadzić powołana do tego celu komisja lub delegowany urzędnik.
Wykonanie projektu wzoru herbu (symboli) samorząd powinien zlecić odpowiedniemu ekspertowi > patrz: Kontakt z projektantem herbów
Organ wykonawczy kieruje wniosek o zaopiniowanie projektu wzoru herbu (symboli) do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji.
Minister przekazuje wniosek samorządu do swojego organu opiniodawczo-doradczego — Komisji Heraldycznej — która ma 30 dni na wprowadzenie wniosku pod obrady i podjęcie uchwały w sprawie projektu herbu (symboli).
Minister winien wydać opinię w terminie 3 miesięcy od daty złożenia wniosku przez samorząd.
Po otrzymaniu pozytywnej opinii Ministra organ stanowiący samorządu może podjąć uchwałę o ustanowieniu własnego herbu (symboli).
2. Mamy herb (symbole), ale bez ustawowej procedury opiniowania.
Zgodnie z orzecznictwem sądów administracyjnych herby i symbole ustanowione przed 1 stycznia 1999 r. — a więc w czasie kiedy wzory tych symboli nie wymagały uprzedniego zaopiniowania przez ministra właściwego do spraw administracji publicznej — zgodnie z prawem stały się znakami samorządu.
W przypadku zamiaru ustanowienia przez samorząd nowych symboli — w szczególności opartego na niezaopiniowanym wzorze herbu — samorząd zobligowany jest do poddania ich ustawowej procedurze zaopiniowania przez ministra właściwego do spraw administracji publicznej.
Wniosek o zaopiniowanie dotychczasowego wzoru herbu (symboli) kieruje organ wykonawczy do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji.
Wniosek może być skierowany w trybie konsultacyjnym lub w celu uzyskania wiążącej opinii Ministra, wydanej na podstawie uchwały Komisji Heraldycznej.
W przypadku otrzymania pozytywnej opinii Ministra organ stanowiący samorządu może podjąć uchwałę o ustanowieniu herbu (symboli).
W przypadku wydania negatywnej opinii przez Ministra należy podjąć stosowną procedurę > patrz: Akapit Nr 1
W przypadku przekazania przez Ministra uwag, wydanych przez Komisję Heraldyczną w trybie konsultacji, należy podjąć współpracę z ekspertem w zakresie profesjonalnego projektowania symboli samorządowych, celem ich właściwego wprowadzenia > patrz: Kontakt z projektantem herbów
3. Mamy herb, ale nie mamy innych symboli — np. flagi, sztandaru, insygniów władzy lub odznaczenia honorowego.
W przypadku potrzeby opracowania wzorów nowych symboli samorządu należy podjąć stosowną procedurę, wspartą współpracą z ekspertem w zakresie profesjonalnego projektowania symboli samorządowych > patrz: Kontakt z projektantem herbów
4. Mamy herb (symbole), ale z negatywną opinią Ministra (Komisji Heraldycznej).
W przypadku wydania negatywnej opinii przez Ministra na podstawie uchwały Komisji Heraldycznej w sprawie wzorów symboli samorządu należy podjąć procedurę opracowania nowego wzoru herbu (symboli), wspartą współpracą z ekspertem w zakresie profesjonalnego projektowania symboli samorządowych > patrz: Akapit Nr 1
5. Nasz herb (symbole) zostały negatywnie zaopiniowane przez Ministra, ale ich wykonawca nie chce (nie może) wprowadzić poprawek.
W przypadku potrzeby opracowania negatywnie zaopiniowanych wzorów symboli samorządu można podjąć współpracę z ekspertem w zakresie profesjonalnego projektowania symboli samorządowych > patrz: Kontakt z projektantem herbów
6. Mamy herb z pozytywną opinią Ministra, ale lokalna społeczność go nie akceptuje — np. nie podoba się jego forma wizualna lub ideowa.
W przypadku potrzeby wykonania restylizacji heraldyczno-graficznej wzoru herbu należy podjąć współpracę z ekspertem w zakresie profesjonalnego projektowania symboli samorządowych > patrz: Kontakt z projektantem herbów
7. Mamy podejrzenie, że wzór herbu jest obciążony mankamentami formalnoprawnymi — np. stanowi plagiat.
Podejrzenie może być słuszne, gdyż wiele herbów ustanowionych przez samorządy w dobrej wierze obciążonych jest mankamentami formalnoprawnymi — wtórnością, zapożyczeniami lub są wręcz plagiatem. Wśród nich są też takie, które przeszły procedurę opiniowania przez Komisję Heraldyczną.
W przypadku potrzeby zweryfikowania status quo wzoru herbu samorządu polecam przeprowadzenie stosownej analizy wizualnej > patrz: Kontakt z projektantem herbów
8. Czy zlecenie opracowania wzoru herbu (symboli) członkowi Komisji Heraldycznej zagwarantuje otrzymanie pozytywnej opinii lub przyspieszy procedurę?
Analiza orzecznictwa Komisji Heraldycznej wskazuje, że opracowanie projektów symboli przez członków Komisji Heraldycznej nie gwarantuje uzyskania pozytywnej opinii.
Zgodnie z procedurami Komisji Heraldycznej składane przez samorządy wnioski o zaopiniowanie wzorów symboli winny być rozpatrywane w przewidzianym ustawowo terminie według chronologicznej kolejności zgłoszeń.
Proceder projektowania symboli przez członków Komisji Heraldycznej powoduje zaistnienie konfliktu interesów w ministerialnym organie opiniodawczo-doradczym oraz podważa zasadę zaufania do postępowań prowadzonych przez organ administracji publicznej.
Wykorzystywanie stanowiska członka ministerialnego organu opiniodawczo-doradczego do prywatnych celów, kładzie się cieniem na dobrym imieniu organu kolegialnego, jakim jest Komisja Heraldyczna.
W przypadku zgłoszenia się do samorządu osób powołujących się na dobre kontakty z Komisją Heraldyczną lub jej Przewodniczącym oraz oferujących przyspieszenie procedury opiniowania należy sporządzić notatkę służbową oraz podjąć przewidziane prawem czynności > patrz: Kontakt z CBA
Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 559 z późn. zm.)
Ustawa z dnia 29 grudnia 1998 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z wdrożeniem reformy ustrojowej państwa (Dz. U. Nr 162, poz. 1126 z późn. zm.)
Ustawa z dnia 31 stycznia 1980 r. o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej oraz o pieczęciach państwowych (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1509 z późn. zm.)
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 27 lipca 1999 r. w sprawie Komisji Heraldycznej. (Dz.U. 1999 nr 70 poz. 779 z późn. zm.)
Zasady tworzenia herbów, flag, sztandarów i pieczęci jednostek samorządu terytorialnego w Polsce, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji — mswia.pl
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 25 maja 2005 r., sygn. akt I OSK 462/06
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z 4 października 2005 r., sygn. akt IV SA/Po 716/05
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 1 marca 2006 r., sygn. akt IV SA/Po 48/06
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 25 maja 2005 r., sygn. akt I OSK 462/06)
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wlkp. z 24 października 2007 r., sygn. akt II SA/Go 630/07
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 28 października 2008 r., sygn. akt II OSK 1381/08
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 9 lipca 2009 r., sygn. akt II OSK 301/09
Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 17 kwietnia 2023 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy — Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. 2023 poz. 775)
Sprawozdanie z kontroli Departamentu Kontroli MSWiA z dnia 28 lutego 202 r. w zakresie oceny działalności Komisji Heraldycznej jako organu opiniodawczo-doradczego Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawach związanych z heraldyką i weksylologią przeprowadzonej (DK-AP.093.1.2023)
Powyższe informacje bez wątpienia nie wyczerpują problematyki związanej z procedurą ustanowienia symboli samorządowych. Szczegółowe kwestie wymagają omówienia w trybie roboczym.
Zapraszam do bezpośredniej rozmowy.
