Symbole Gminy Budzyń
Restylizacja heraldyczno-graficzna symboli samorządowych negatywnie zaopiniowanych przez Komisję Heraldyczną, celem podniesienia ich wzorów na wyższy poziom sztuki heraldycznej oraz plastycznej.
PROBLEM
Gmina Budzyń posługiwała się wzorem herbu, który nie posiadał wymaganej prawem opinii ministra właściwego ds. administracji publicznej. Dodatkowo obrazowanie heraldyczne było wykonane z niezgodnie z zasadami sztuki heraldycznej i plastycznej. W roku 2017 samorząd gminy Budzyń podjął prace nad ustaleniem swoich symboli. Za ich opracowanie odpowiedzialny był historyk dr Gerard Kucharski.
Wykonawca przygotował ekspertyzę historyczno-heraldyczną wraz z projektem wzoru herbu, flagi oraz pieczęci. Jednak opracowane w roku 2017 i 2019 kolejne projekty herbu zostały negatywnie zaopiniowane przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, na podstawie uchwały Komisji Heraldycznej. Samorząd nie mógł dokończyć formalnej procedury ustanawiania symboli.
WERYFIKACJA
W roku 2020 z własnej inicjatywy zaoferowałem samorządowi gminy Budzyń wsparcie eksperckie. W ramach konsultacji przygotowana została analiza projektu herbu, zamieszczonego w ekspertyzie historyczno-heraldycznej dra Gerarda Kucharskiego z roku 2019.
W stosunku do grafiki herbu podniesione zostały następujące zastrzeżenia:
1. wzór graficzny godła nie oddaje właściwie przedstawienia napieczętnego z historycznej pieczęci miejskiej miasta Budzyń;
2. opracowanie graficzne nosi znamiona co najmniej wtórności z uwagi na zapożyczenia części składowych rysunku orła ze wzorów herbów innych jednostek samorządowych: E
korpus i głowa orła — herb gminy Krapkowice (2016)
podstawa skrzydła — herb województwa mazowieckiego (2006)
łapa orła — herb gminy Krapkowice (2016).
Analiza graficzna wzoru herbu gminy Budzyń z roku 2019 wykazała, że w sferze wizualnej projekt nosi znamiona wtórności, z uwagi na zapożyczenia z innych herbów.
ROZWIĄZANIE
Na podstawie dodatkowej kwerendy historycznej oraz analizy zachowanego źródła sfragistycznego Aleksander Bąk zaprojektował w roku 2020 alternatywny wzór herbu oraz pozostałych symboli samorządu. Podstawę źródłową projektu stanowiło przedstawienie napieczętne obecne na zachowanym lakowym odcisku pieczęci miejskiej Budzynia. Jest ono zgodne z zapisem z przywileju lokacyjnego, wystawionego przez króla Władysława IV Wazę 20 lipca 1641 roku.
Analiza historycznego odcisku pieczęci miejskiej Budzynia wykazała, iż głowa orła nie jest zwieńczona koroną.
Analiza zdjęcia najstarszego zachowanego odcisku pieczęci miejskiej Budzynia, pozyskanego z zasobów Archiwum Państwowego w Bydgoszczy, dowiodła, że głowa orła nie jest zwieńczona koroną. Przeprowadzone badania wykazały także, iż projekty z roku 2017 i 2019 błędnie odtwarzały inne szczegóły wizerunku godła. Skrzydło orła jest uniesione i nie powinno nachodzić na zakończenie klucza. Uchwyt klucza odznacza się unikalnym, ozdobnym kształtem.
Wyzwaniem projektowym było nadanie współczesnej formy wizualnej obrazowaniu z historycznego źródła sfragistycznego. Należało także uwzględnić przełożenie wzoru godła wpisanego w owalną pieczęć na kształt tarczy przewidzianej dla herbów samorządowych. Przedstawienie orła oraz klucza poddane zostały restylizacji graficznej z wykorzystaniem autorskiego narzędzia heraldyzacyjnego. Efektem była kreacja wzoru herbu, jako znaku wizualnego na wysokim poziomie sztuki heraldycznej oraz plastycznej.
Herbem gminy Budzyń jest położony po prawej (heraldycznie) stronie czerwonego pola tarczy srebrny (heraldycznie) połuorzeł niekoronowany z głową skierowaną w prawo, umieszczony na leżącym poziomo złotym (heraldycznie) kluczu. Przyjęta dla znaku heraldycznego syntetyczna forma przedstawieniowa wzmacnia jego wizualną czytelność oraz pozytywnie wpływa na rozpoznawalność symbolu tożsamościowego.
Opracowanie wizerunku heraldycznego wykonane zostało w zgodzie z zasadami heraldyki oraz sztuki współczesnego projektowania graficznego. Rysunek godła odznacza się autorską stylizacją heraldyczną, a całość herbu wyważoną kompozycją konstrukcyjną i kolorystyczną. Zaproponowany zestaw barw herbu — srebrna, złota i czerwona — jest typowy dla polskiej heraldyki. Heraldyczne tynktury — metal złoty i srebrny — odtwarzane są odpowiednio przez barwę żółtą i białą.
EFEKT
Wzory graficzne herbu, flagi oraz pieczęci urzędowych zostały pozytywnie zaopiniowane w styczniu 2021 roku przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji na postawie uchwały Komisji Heraldycznej. W lutym 2021 roku Rada Miejska w Budzyniu ustanowiła symbole gminy na mocy uchwały w sprawie ustanowienia, herbu, flagi i pieczęci Gminy Budzyń oraz zasad ich używania (Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego, 2021, poz. 1505).
• • •
- Plagiatorska recydywa, Marek Wroński. Forum Akademickie, FA 07-08/2017
- HERB GMINY BUDZYŃ. Ekspertyza historyczno-heraldyczna (zarys historyczny i podstawa prawna), dr Gerard Kucharski, Poznań 2017
- Uchwała Nr XXXII/255/2017 Rady Gminy Budzyń z dnia 7 listopada 2017 r. w sprawie przyjęcia projektów: herbu, flagi i pieczęci Gminy Budzyń
- HERB GMINY BUDZYŃ. Ekspertyza historyczno-heraldyczna (zarys historyczny i podstawa prawna), dr Gerard Kucharski, Poznań 2017/2019
- Uchwała Nr VIII/80/2019 Rady Gminy Budzyń z dnia 25 września 2019 r. w sprawie przyjęcia projektów: herbu, flagi i pieczęci Gminy Budzyń
- Uchwała nr 46-355/O/2020 Komisji Heraldycznej z dnia 11 grudnia 2020 r. w sprawie projektów herbu, flagi i pieczęci gminy Budzyń
- Opinia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 12 stycznia 2020 r. w sprawie zaopiniowania projektów herbu, flagi i pieczęci gminy Budzyń (DAP-WN-73-5/2018 KH-355)
- Uchwała Nr XXI/221/2021 Rady Miejskiej w Budzyniu z dnia 10 lutego 2021 r. w sprawie ustanowienia, herbu, flagi i pieczęci Gminy Budzyń oraz zasad ich używania — Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego, 2021, poz. 1505